Witamy panią Zadziorkową

Pod koniec kwietnia przeglądałam garść rurek, które zimowały w domku nożycówek. W jednej z nich o średnicy zaledwie 4 mm za szklaną zatyczką  znalazłam samotną dużą białą larwę. Włożyłam larwę do kapsułki żelowej i obserwowałam bez większej nadziei na sukces.
Rezultat obserwacji okazał się bardzo... długi :-).

19 czerwca 2020. Ciało owada ma 17 mm, a pokładełko 19 mm. Musiałam zdjąć z aparatu jeden pierścień, żeby tę samicę sfotografować.

A zaczęło się od 13-mm larwy znalezionej 24 kwietnia 2020.

Coś w tej rurce musiało wcześniej mieszkać. I to co najmniej dwa gatunki. Od prawej są  gliniane przegrody z resztkami papierowych kokonów (osy?) a potem puste podarte szklane komórki, co by wskazywało na lepiarki (pisałam o nich tutaj). Larwa zadziorka zajmuje część przedsionkową rurki. Czy pożarła mieszkańców? To bardzo prawdopodobne. Niestety, nie sprawdziłam, czy przegrody  między komórkami były przerwane, a to mogłoby wiele wyjaśnić.

10 maja ze skórki wyłoniła się biaława, częściowo przezroczysta poczwarka. Uwagę zwraca długi, pokryty ciągle osłonką "ogonek".

25 maja widać brązowiejące oko. Poczwarka wyjęta z kapsułki porusza się bardzo energicznie.

7 czerwca 2020. Poczwarka stopniowo ciemnieje.

14 czerwca owad zyskuje prawie dorosły wygląd. "Ogonek"ciągle pokryty jest skórką. Przekładam osę do większego pudełeczka, bo w kapsułce już wyraźnie się nie mieści.

I w końcu jest imago. Owad ma 17 mm długości, a jego pokładełko prawie 19 mm. Wygląda na to, że to zadziorek - Gasteruption spp.

Samiczka Gasteruption  spp. w całej okazałości. Talia osy. Tylne golenie z charakterystycznymi zgrubieniami.

W Polsce jest 8-11 gatunków (różne źródła podają różne ilości), większość trudna do oznaczenia. Jaki mam gatunek? Nie wiem, być może Gasteruption jaculator, bo ma jasne przepaski na goleniach i białawy koniec pokładełka. Ważne jest też wcięcie na "kołnierzu" otaczającym głowę. Próbowałam oznaczyć i oczywiście poległam, chociaż najbliżej mi było do G. jaculator.

Tutaj i na pierwszym zdjęciu od góry widoczny wywinięty "kołnierz" otaczający tył głowy.

Samiczka myje się po opuszczeniu pudełeczka.

Pokładełko (pośrodku) zabezpieczone jest dwiema osłonkami.

Pokładełko to taka cieniutka rurka, dzięki której można złożyć jajeczka w różnych zakamarkach, jak robi to wielbłądka,  albo podrzucić je do cudzego domu, jak robi to Monodontomerus obscurus. Gasteruption to pasożytnicze osy, więc ich pokładełko służy o złożenia jaja w zasiedlonej komórce larwalnej innego owada. Osa przeciska pokładełko przez najmniejsze szczeliny na dużą głębokość. Podczas składania jaja osłonki pokładełka wywinięte są w górę, a pokładełko "szuka" właściwego miejsca. Skąd osa wie, gdzie jest dobre miejsce. Obserwuje gniazdo, czuje wibracje, rozróżnia zapachy? Pewnie wszystko na raz.

Ciemnobrązowe użyłkowanie skrzydeł.

Odwłok - dla dopełnienia dokumentacji, bo może ktoś pokusi się o  oznaczenie :-)

Dorosłe zadziorki żywią się głownie nektarem, czasem pyłkiem.

Pierwszy posiłek na podagryczniku.

Samica zadziorka odwiedza gniazda różnych samotnych pszczół, rzadziej os. Może składać jajeczko w otwartej komórce pod nieobecność gospodyni oraz w komórkach już zamkniętych, przebijając się przez zatyczkę.  Larwa intruza będzie zjadać zarówno gospodarza, jak i jego zapasy pokarmu. Udokumentowano, iż Gasteruption może zjeść zawartość kilku komórek żywiciela.
Ostatnio widuję takie pasożytnicze osy jakby częściej. Kolejną  spotkałam na patyku, w którym gniazdo założyła maleńka pszczółka.

Gospodyni w domu - widać owada w otworku na końcu rurki.

Spłoszyłam tego Gasteruptiona, a jakże! Ale potem odeszłam, a przyroda rządziła się po swojemu.
=================
https://insektarium.net/hymenoptera-2/gasteruptiidae-zadziorkowate/gasteruption-spp-zadziorki/
http://www.sef.nu/download/et_vol_94_1973/ET1973-sid-177_187.pdf
https://www.gwct.org.uk/wildlife/species-of-the-month/2017/gasteruption-jaculator/
https://www.naturespot.org.uk/species/gasteruption-jaculator
https://academic.oup.com/zoolinnean/article/doi/10.1093/zoolinnean/zlaa005/5802323